P4C Nedir? Çocuklar İçin Felsefe

P 4 C   N e d i r ?

    Çocuklar için Felsefe, 1970'li yıllarda ABD'de Montclair Eyalet Üniversitesinde Felsefe Profesörü olan Matthew Lipman tarafından soruşturma temelli eğitim stratejisinin bir parçası olarak tasarlanmıştır.

"Geleneksel eğitim anlayışının yarattığı en büyük hayal kırıklığı, akla uygunluk idealine yaklaşan insanlar yaratmadaki başarısızlığıdır... Mevcut ders programında, öğretim yönteminde, öğretmen eğitiminde, teste dayalı eğitim anlayışında akla uygun bir düzen inşa etmemiz gerekiyor, böyle bir dünyanın ortaya çıkması için nasıl bir eğitime ihtiyacımız var, böyle bir eğitimin ortaya çıkması için nasıl bir ders programı oluşturmamız gerekiyor." (Lipman, Philosophy Goes to School, s.16-17)

Çocuklar için Felsefe, kısaca P 4 C çocuklara yöneltilen sorularla çocukların düşünmesini sağlayan, felsefi araştırmayı dersin merkezine koyarak öğretme ve öğrenmeye yönelik bir yöntemdir. LIPMAN' a göre; iyi bir rehberle felsefe yapmaya erken yaşlarda başlamanın çocukların zihinsel ve duygusal açıdan gelişmelerindeki önemi büyüktür. Erken yaşlarda başlayan bu eğitimde, çocukların zihinleri yargılarla dolmadan, zihnin yargıları nasıl işleyeceğine dair donanıma sahip olması hedeflenir.

• P 4 C  işbirlikçi diyaloglar ve yansımalar şeklinde felsefi sorgulama yoluyla çocuklarda ve gençlerde bilişsel ve sosyal becerileri destekleyen bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, düşünme ve iletişim becerilerini geliştiren akademik kazanımlarını destekleyen yenilikçi bir eğitim anlayışı olarak kabul edilir.
• P 4 C' de bilişsel ve sosyal becerilerin kazandırılmasıyla felsefe yapmayı ve felsefenin içeriğini öğretmek hedeflenir. Bu hedefler felsefi soruları, kavramları ve tartışmaları daha iyi anlamayı sağlar.
• P 4 C, argüman oluşturmak için mantıklı hamleler kullanarak kritik öneme sahip düşünceyi geliştirir. Fikirlerin paylaşılması ile 4C işbirlikçi ( collaborative ), yaratıcı ( creative ) , özenli ( caring ), eleştirel ( critical ) temeline dayanır.
• P 4 C, tüm disiplinlerde kullanılmak üzere tasarlanan, çocukların ve gençlerin küresel vatandaşlar olarak bakış açılarına ve deneyimlerine değer veren bu diyalog odaklı yöntem kırk altı yıldır dünya çapında uygulanan UNESCO tarafından onaylanan pedagojidir.

Tipik bir P4C oturumu nasıldır?

Alışılmış sınıf oturma planından farklıdır. Çember oluşturulur. Çocukların birbirlerinin yüzlerini görmeleri önemlidir.

Tartışmada, öğretmenler bilgi verenler yerine kolaylaştırıcılar olarak hareket ederler. P4C kolaylaştırıcısı, kendisini felsefi kavramları keşfetme, yargıyı geliştirme ve anlam keşfetme ile ilgilenen, çocuklarla ortak bir sorgulayıcı olarak görür. Çocuklar, kolaylaştırıcıyı kendilerine saygı duyan, söylediklerini ciddiye alan, her şeyi bildiğini düşünmeyen, kendini düzelten modeller ve fikirleri gerçekten seven biri olarak görmelidir. Kolaylaştırıcının rolü, kaliteli diyalog ve ilerleme sağlamak için çok önemlidir.

P4C oturumunda ilk olarak kolaylaştırıcı tarafından  felsefi içeriği olan hikaye, video veya resim gibi uyarıcı bir grupla paylaşılır. Çocuklar uyarıcının içindeki fikirleri düşünür, uyarıcıyı özetler, sorular oluşturur, değerlendirir. Kolaylaştırıcı genellikle ilk soruyu sorandır. Çocuklara bireysel olarak düşünmeleri ve akıl yürütmeleri için zaman tanır. Kolaylaştırıcı yönelttiği sorularla eleştirel, yaratıcı, işbirlikçi ve özenli yani P4C' nin 4C'  lerini teşvik ederek çocukları daha derin ve felsefi düşünmelerini destekler ve tartışmayı ilerletir.

Sorulan felsefi sorular incelemeye, soru sormaya ve sorgulamaya açıktır. Tartışılabilir, merkezi ve ortaktır yani, birden fazla geçerli bakış açısı vardır. Bu sorulara örnek bazı felsefi sorular şu şekildedir:

• Yalan söylemek sence uygun mu?
• Neden böyle düşünüyorsun?
• Herkese saygı göstermeli miyiz?
• İyi insanlar kötü şeyler yapabilir mi?
• Hepimizin aynı hakları var mı?
• Adalet nedir?
• Adil olabilir miyiz?

Tartışma boyunca sorular daha felsefi ve yaratıcı hale geldikçe, çocuklar birbirlerini dikkatle dinlemeyi, görüş farklılıklarını saygıyla keşfetmeyi ve başkalarının fikirlerine değer vermeyi öğrenirler. Tartışma sonunda ise tartışılan konuya göre kısa bir ölçme değerlendirme yapılarak tartışma bitirilir.

P4C bütüncül bir okul yaklaşımı olmasının yanı sıra her konuda, her yaş ve yetenekte kullanılabilir.